De Volkskrant, Joost de Vries − 19/10/12
Reportage
Jaarlijks komt de Europese Raad meerdere malen bijeen om het wel en wee van Europa te bespreken. Sinds het wee de overhand heeft, is het aantal toppen opgevoerd. Telkens als de regeringsleiders bijeenkomen, begeeft een leger journalisten zich naar het Justus Lipsius, het gebouw van de Europese Raad in Brussel. Een circus, maar wel zeer goed geregisseerd. En er wordt heel hard gewerkt, door zowel de regeringsleiders als de verslaggevers.
Circa 1500 journalisten vanover de hele wereld hebben allemaal een plek in het grote gebouw van de Europese Raad. Ook de Chinese en de Japanse TV doen verslag van de Europese worsteling. Een grote hal – ooit een binnenplaats, nu overdekt – is het hart van de journalistieke operatie. Een tot twee weken van te voren wordt de ruimte gevuld met rijen tafels. Om van een plek verzekert te zijn, moet je ruim van te voren een A4tje met je naam op een tafel geplakt zien te krijgen. Vaste correspondenten reserveren plekken voor hun collega’s die speciaal voor de top naar Brussel komen.
In totaal zijn ruim 5000 mensen betrokken bij de top. De landendelegaties bestaan uit gemiddeld 20 man per land, inclusief de delegaties van het Europees Parlement en van de Europese Commissie zijn dat zo’n 600 afgevaardigen. Daarnaast zijn er nog circa 2500 mensen in de weer om het geheel op rolletjes te laten verlopen: persvoorlichting, catering, audio en videoregistratie, tolken, beveiliging, politie. Tel daar de journalisten bij op en je komt uit op meer dan 5000 man.
Op sommige plekken leidt dat tot opstoppingen. Bijvoorbeeld bij de zij-ingang waar de regeringsleiders arriveren en vertrekken. Cameramensen en journalisten verdringen zich achter de hekken om een glimp en een paar zinnen op te vangen van de premiers, presidenten en kanseliers.
Het Justus Lipsius-gebouw is een doolhof van gangen, zalen en zaaltjes. Los van de centrale hal waar de meeste journalisten zitten, zijn er aparte zaaltjes waar gewerkt wordt en daarnaast heeft ieder land een zaaltje voor persconferenties. Ook is er een bar en een restaurant waar gedurende de top gratis gegeten en gedronken kan worden. En dan is er nog de grote perszaal waar de hoogste EU-ambtenaren (Van Rompuy, Barroso, Schulz) hun persconferenties geven.
Deze zaal is voorzien van glazen kabines voor tolken die de persconferenties vertalen naar circa acht verschillende talen. Aan het eind van een vergadering komen alle journalisten in beweging en verdelen zij zich over de verschillende zaaltjes. Het is kiezen: ga ik naar EU-president Van Rompuy of ben ik toch meer geïnteresseerd in wat mijn eigen premier te zeggen heeft?
Achter gesloten deuren wordt vergaderd. Op grote schermen in de hal worden af en toe beelden uit de vergaderzaal getoond, hierbij is echter geen geluid. Delegatieleden die contact hebben met de regeringsleiders in de zaal lekken te pas en te onpas naar de media. Berichten als: ‘Ze zijn nu bij paragraaf 14, het gaat nog even duren.’ Of: ‘Er is een akkoord over bankentoezicht.’ Of: ‘Land x ligt dwars.’ Of: ‘Persconferentie in tien minuten.’
Wie het best is ingevoerd, wordt het meest toegestopt en heeft als eerste het nieuws. Nieuwkomers haken aan bij groepjes journalisten die zich verzamelen om rondwandelende ambtenaren of delegatieleden.
Een EU-top staat voor de pers vaak in het teken van wachten. De regeringsleiders bezitten over een onuitputtelijke hoeveelheid energie en zijn in staat tot diep in de nacht te vergaderen. Zoals gezegd, grote doorbraken lekken al tijdens de vergadering uit, toch worden pas achteraf de precieze conclusies bekend. De journalisten spoeden zich diep in de nacht (gisteren was het 03.00 uur) naar de persconferenties om vervolgens de nieuwe informatie te verwerken in hun verslagen. Als alle stukjes zijn getikt en beeldreportages zijn opgenomen, gaat het journaille richting hotel of huis, om na een paar uur slaap weer terug te keren voor de volgende dag van de top.
De meeste toppen duren twee dagen. Het leeuwendeel van de agenda wordt op dag één behandeld. Vandaar dat de vergaderingen tot diep in de nacht duren en er geen eindtijd wordt gesteld. Akkoorden worden vaak in die eerste sessie bereikt. De minder belangrijke punten blijven over voor dag twee, die dan ook een stuk korter is dan de voorgaande. In de loop van de middag en avond loopt het gebouw leeg, om over een tot twee maanden weer vol te stromen voor de volgende top.
De eerstvolgende EU-top in november gaat over de meerjarenbegroting van de EU. Van Rompuy heeft al aangekondigd dat hij per se een akkoord wil bereiken, al moet het drie dagen duren. Hij sprak over een ‘three-shirter’: wees voorbereid, neem drie overhemden mee.
